Als kind alleen opgroeien in Moldavië - wat doet dat met je?

In Moldavië, het armste land van Europa groeien kinderen op in moeilijke omstandigheden. Ouders zijn naar het buitenland vertrokken voor een beter inkomen voor hun gezin, kinderen én ook ouderen blijven alleen achter. Kerk in Actie steunt het werk van 4 Moldavische organisaties die zich om hen bekommeren. Ze bieden niet alleen opvang en hulp, maar proberen ook uit alle macht de groei van het probleem te voorkomen. Kerk in Actie medewerker Elise Kant is in Moldavië en bezoekt deze partnerorganisaties. Ze is onder de indruk van hun werk.

“ Ouders zeggen tegen hun kinderen: we doen het voor jou. Maar waar doe je het beste aan? Blijven zonder uitzicht en zelf met grote moeite nauwelijks voor je kinderen kunnen zorgen? Of weggaan, ze alleen laten en geld verdienen, zodat ze een goed leven kunnen hebben? En wat doet het met een kind als je ouders je alleen laten en dat tegen je zeggen?"

Hoop en vuur
Wie denkt dat Moldavië een eenvoudig land is, komt bedrogen uit. Ik ben in veel landen geweest. Landen met veel problemen, armoede, oorlog, honger, aids. En ik ontmoette daar altijd mensen die het probleem zagen, op zoek gingen naar de basisoorzaken en er iets aan probeerden te doen. Dat was nooit eenvoudig. Maar altijd was er een droom, of zelfs een zeker weten: als we dit doen, of dat, dan wordt het beter. Misschien niet nu of morgen maar ooit.

Al pratend met de partners van Kerk in Actie over de problemen van het land, de oorzaken, wat ze doen en wat er nog meer moet gebeuren, is er ook hoop en vuur. Gepassioneerd vertellen ze over hun werk, hun projecten om in de steek gelaten kinderen en ouderen op te vangen. Vechten tegen eenzaamheid en bittere armoede. Maar ze hebben bij de mensen met wie ze werken ook te maken met een enorm gebrek aan vertrouwen dat het ooit beter wordt. Dat ligt als een deken over het land. Het is zoals het is, en de problematiek verandert, maar oplossen? Nee.

Schrijnende context
Wat is het probleem? In de afgelopen jaren zijn veel ouders naar het buitenland vertrokken om te gaan werken. Een beter salaris verdienen om zo beter voor hun gezin te kunnen zorgen. Gevolg was dat kinderen en ouderen achterbleven en dorpen in hoog tempo leeg liepen. Het gevolg daarvan was dat kinderen niet meer naar school gingen en ouderen geen zorg kregen. Voor alle organisaties een reden om hard aan het werk te gaan. Kinderopvang, ouderenzorg, palliatieve zorg, kinderen helpen ouderen. Prachtige projecten in een meer dan schrijnende context.

Wat ze nu zien is dat de vertrokken ouders geld naar huis sturen. De achtergebleven kinderen hebben het in materieel opzicht soms ook niet slecht. Maar als jij als 15 jarige voor je broertjes en zusjes moet zorgen en niemand bekommert zich om jou, wat doet dat dan met je? Als je ouders je mooie spullen geven maar je bent alleen, welk effect heeft dat op je?

Geen sociale structuren
“Wat is echte armoede?” verzucht Rodica. “Wel een iphone hebben, maar zonder liefde en moreel kompas opgroeien? Of in bittere armoe maar met liefhebbende ouders om je heen?” En als je ouders dan zeggen: We doen het voor jou hoor… wat doet dat met je?

Waarom blijven die ouders dan niet? Het lijkt een voor de hand liggende vraag. Helaas zijn er veel redenen. Vitalie vat het kort en krachtig samen: Op het platteland is Moldavië niks. Geen sociale structuren. Mensen zijn arm, eenzaam (al hebben ze een gezin) en hebben geen hoop. Dan gaan ze of aan de drank of trekken weg. Hun kinderen leren niet hoe ze moeten samenleven, wat liefde is, wat goed met elkaar omgaan is. En zo verandert het probleem van gezicht, maar wordt eerder erger dan beter. De kinderen willen ook naar het buitenland, maar hebben niet geleerd om te werken. Niemand motiveert ze om een vak te leren. En zo dromen ze van geld en een beter leven, maar hebben nooit de vaardigheden opgedaan om dat te bereiken, en al helemaal niet om samen, als samenleving problemen op te lossen. Voeg daar een flinke dosis corruptie aan toe en je snapt heel goed dat het gevoel is: het is niks en het wordt niks. Maar het is wel treurig makend.

Vier organisaties worden gesteund door Kerk in Actie om hieraan iets te doen. Niet alleen de opvang, maar ook preventieve maatregelen, uit alle macht proberen de groei van het probleem te voorkomen. De komende dagen ga ik hen bezoeken. Twee keer zelfs. Eerst met collega Martin, die de relaties met Moldavië onderhoudt. En volgende week met Dirk, een filmmaker die filmpjes voor de website gaat maken. Intussen ga ik de Petrus volschrijven en de website van updates voorzien. Een vol programma in een land dat zich niet in de 30 uur dat ik hier ben even laat vangen.

Aan het eind van de dag bezoeken Martin en ik nog even de grote orthodoxe kathedraal. Ze zijn aan het zingen. Een weldaad voor je ziel. "Even voel je de hemel" zegt Martin. En zo is het.