Bezoek aan Rwandese moskee geeft nieuwe inzichten
Na een verblijf van vijf weken verblijf en les geven in Rwanda zijn Gerard en Auli van 't Spijker weer terug in Nederland. Auli gaf de theologiestudenten les in pastoraat, Gerard in islam. Ze blikken terug op hun ervaringen.
Raad geven en raad vragen
Ik realiseerde me weer dat in de Rwandese cultuur andere verwachtingen en andere vragen in de pastorale gesprekken aan de orde zijn. Het woord “pastoraat” wordt in de Rwandese taal vertaalt in “raad geven en raad vragen”. De studenten zijn tijdens de pastoraatslessen geneigd om direct raad te geven, al voordat zij goed en wel begrijpen welke vraag er speelt. Dit gebeurde in alle pastorale situaties. Met rollenspelen hebben wij geoefend om samen met het gemeentelid eerst de vraag te verkennen en dan samen naar eventuele oplossingen te zoeken. De studenten hadden veel plezier in deze oefeningen. Het werd steeds duidelijk dat er vaak andere vragen spelen.
De macht van kwade geesten
De aanwezigheid van kwade geesten en de macht van deze geesten is in Rwanda een dagelijkse werkelijkheid. Als er spanningen zijn tussen de buren of in de familie, wordt al gauw gedacht dat de oorzaak van een ongeluk of ziekte door deze vijanden veroorzaakt wordt. Zij kunnen kwade machten op iemand afsturen. Daardoor heerst er veel angst. Hoe kun je als predikant in het pastoraat hiermee omgaan? Wat betekent bidden in deze situatie, en het geloof dat Christus alle kwade machten heeft overwonnen? Bovendien staan er in alle gemeentes “profeten” op, die soms anderen aanwijzen als de bron van het kwaad, of die directe boodschappen van boven ontvangen. Hoe kan de predikant op een wijze manier de macht van deze profeten beperken, en de inhoud van hun boodschappen beoordelen?
Alle studenten zeiden dat de predikanten in het dagelijkse werk in hun gemeentes nauwelijks tijd hebben (of tijd nemen?) voor pastorale gesprekken. Ik vroeg ook aan de studenten, waarom wij dan pastoraat leerden en oefenden? Iedereen zei natuurlijk wel het belang van het pastoraat in te zien! En velen hadden er duidelijk ook zin in, om het in praktijk te brengen. Ik hoop dat het hen ook gaat lukken!
Bezoek aan moskee brengt nieuwe inzichten
Naar schatting vijf procent van de bevolking van Rwanda is moslim, een minderheid dus. Maar het is wel een groeiende minderheid. Overal zie je moskeeën in aanbouw. Onderwijs in Islam aan toekomstige predikanten is dus wel een noodzaak. Ik merkte dat studenten op de middelbare school daar niet veel van hadden meegekregen. Ook al hadden verschillende studenten wel moslims als klasgenoten gehad. Dat Mozes, Abraham en Jezus in de Koran veel voorkomen, en dat er dus ook veel overeenkomsten zijn met het christendom, was nieuw voor ze. Met beide groepen studenten aan wie ik les gaf, heb ik een bezoek kunnen brengen aan een moskee. Daar hebben we een gebedsdienst bijgewoond, en hebben we uitgebreid met moslims kunnen spreken. Dat werkte heel verhelderend. Een van de studenten zei na afloop dat hij eigenlijk had gedacht dat moslims in feite terroristen waren, maar dat de gesprekken met de mensen in de moskee hem wel op andere gedachten hadden gebracht. Het maakte op de studenten de meeste indruk dat in de moskee bij het bidden iedereen gelijk is. Of je nu rijk of arm, jong of oud bent, ieder sluit aan in de rijen waarin je je voor het gebed opstelt, in de volgorde van binnenkomst. Voor Allah is ieder immers gelijk. Dit bezoek maakte de weg vrij om in de toekomst met respect met en over moslims te kunnen spreken.
God is werkelijk aanwezig
Wat op ons een sterke indruk heeft gemaakt, is de vanzelfsprekende beleving van het geloof in het dagelijkse leven in Rwanda. Hier in onze Protestantse Kerk in Nederland zijn wij veel meer geneigd om het geloof te problematiseren, en twijfel beschouwen wij meer als vanzelfsprekend. In Rwanda is God een levende werkelijkheid voor christenen, ook al is zijn macht soms beperkt door het kwade. Ook in het publieke leven hoorden we dikwijls dat ons Gods zegen wordt toegewenst, door de autoriteiten of door de omroepers voor radio of, om niet te spreken in de ontmoetingen met vrienden.
In de kerkdiensten of in de gebeden lijken mensen zich over te geven aan God. Deze verbondenheid wordt gezocht vooral in muziek en lofprijzing. In alle verschillende kerkdiensten die wij bezochten, was er een moment, misschien wel tien minuten, van dansen en zingen met meeslepende muziek, waarin velen totaal meegingen. Ik merkte ook wel dat sommigen meer gereserveerd meezongen en meedeinden. Deze Afrikaanse manier van vieren heeft steeds meer terrein gewonnen in alle kerken. Ook al is deze manier van God prijzen niet helemaal mijn manier, het heeft mij geraakt. Het brengt God dichterbij en geeft duidelijk kracht om dagelijks met God te leven.
