Doorgaan naar hoofdinhoud subline-curl

Chinese kerk of kerk in China? (2)

Vanaf het eerste begin van de kerk in China is die vraag aan de orde. Heel kort gezegd zijn er drie momenten waarop de kerk voet aan grond krijgt in China en weer moet verdwijnen. 1)In de 7e eeuw stichten Syrische christenen China kerken en kloosters. Twee eeuwen later verbiedt de keizer alle buitenlandse godsdiensten. In deze historische afbeelding van het ‘Nestoriaanse kruis’ is het kruis geplaatst in de lotusbloem. De lotusbloem staat symbool voor de Chinese cultuur, het kruis en de lotusbloem samen voor de kerk in China.

2)In het begin van de 13e eeuw veroveren de Mongolen het Chinese keizerrijk en krijgen kooplieden en pauselijke afgezanten uit Europa er alle ruimte, tot, na zo’n 150 jaar, de buitenlandse dynastie valt en ook christenen het land moeten verlaten. 

3)Eind 16e eeuw bereiken de eerste Jezuïeten de Portugese kolonie Macau om vandaaruit China te evangeliseren. Met succes, al in 1605 verrijst er een kathedraal in de hoofdstad Beijing. Maar, als in de loop van 17e eeuw een binnenkerkelijk conflict uitbreekt, juist over de vraag hoever het christelijk geloof zich moet of kan aanpassen aan de Chinese cultuur en traditie, besluit de keizer dat het afgelopen is met de aanwezigheid van de kerk in China.

Een vierde moment is het begin van de protestantse zending, weer vanuit Macau, waar ds. Robert Morrison in 1807 aankomt, in eerste instantie om de Bijbel in het Chinees te vertalen. Dat begin valt zo ongeveer samen met het begin van de ‘eeuw van de schaamte’, als China wordt gekoloniseerd door Westerse mogendheden. De 19e eeuw wordt de eeuw van de zending die belangrijke delen van China’s zuidwesten en de havensteden in het oosten bereikt. De eeuw ook van een de bloedigste burgeroorlogen uit de geschiedenis, geleid door Hong Xiuqian, die zich, onder de indruk van baptisten-zendelingen, de jongere broer van Jezus noemt. De eeuw ook van gewelddadig protest tegen het christendom, zoals in de Boxer-opstand (1900).  Dat protest loopt door tot in de 20e eeuw, waarin revoluties wonderbaarlijk genoeg de definitieve doorbraak van het christendom inluiden.

Welk China?

Terug naar de vraag, over welk China het gaat in ‘de kerk in China’. Al is het meestal duidelijk dat dan de Volksrepubliek China (PRC) bedoeld wordt, er is ook een ander China: de Republiek China, ofwel Taiwan. En er zijn de Speciale Administratieve Regio’s Hong Kong en Macau die, hoewel onderdeel van de PRC, een min of meer autonome status hebben, in ieder geval tot 2047. 

En welke Chinese kerk? 

Naast de kerken in de PRC, Taiwan, Hong Kong en Macau zijn er de Chinese kerken buiten China. In naburige landen als Indonesië en Maleisië zijn er, al vele generaties lang, grote Chinese migrantengemeenschappen en zijn er grote Chinese kerken en gemeenten. Dat is ook zo in traditionele emigratielanden als Australië en Nieuw-Zeeland, de VS en Canada.  Hier in Nederland zijn er, vooral in de grote steden, de Chinese Christelijke Gemeenten Nederland (CCGN). Chinese kerken. Chineessprekende gemeenten zijn er wereldwijd.

Chinese theologie

En de theologie? Welke theologie? Is Chinese theologie de theologie die in China wordt ontwikkeld, of gaat het over alle theologie die in het Chinees wordt geschreven? In beide gevallen kan Chinese theologie ‘contextuele theologie’ zijn. In het voorrevolutionaire China was er een Chinese theologie-in-wording, waren er nieuwe Bijbelvertalingen, werden er eigen kerkliederen gecomponeerd en Chinese christelijke kunst gemaakt. 

De meest zichtbare contextuele theologie in de Volksrepubliek China begint bij het moment, in de jaren 80, dat er (weer) theologie mag verschijnen. Bisschop K.H. Ting, de toenmalige leider van de Driezelf-kerk, schrijft een ‘theologie van de reconstructie’, een soort politieke theologie die christenen en de kerk een plaats wil geven in de socialistische samenleving. In diezelfde periode is er in Taiwan sprake van een ‘theologie van het thuisland’.  Een inheemse theologie waarin aandacht is voor het eigene van de oorspronkelijke bevolking in een land dat wordt gedomineerd door een uitheemse politieke beweging. In Hong Kong is er een theologie van de hereniging (als opmaat naar de ‘teruggave’ in 1997) en van verzoening, een motief dat politiek gekleurd is. 

Buiten die meer geografische bepalingen zijn er Chinese theologen die zich in de eerste plaats Aziatisch noemen. De Taiwanese theoloog C.S. Song (1929) is de meest prominente en bovendien degene die de contextualisering van de theologie op de agenda van de theologische opleidingen in heel Azië (en ver daarbuiten) heeft gezet. Zo is er een breed scala aan Chinese theologieën en blijft de vraag aan de orde naar wat nu (precies) Chinees is, in al die verschillende contexten. 

(Wordt vervolgd). 

Leusden, 5 april 2019.

Tjeerd de Boer en Kathleen Ferrier

 

Was deze informatie zinvol?
We hebben je feedback ontvangen, dankuwel!

Om deze pagina verder te verbeteren zijn wij benieuwd waarom u deze pagina wel of niet zinvol vond. U kunt ons helpen door de onderstaande vragen in te vullen.

Mogen we je contactgegevens voor eventuele verdere vragen? (niet verplicht)

Andere verhalen

Uit dit project