Vieren en herdenken

Weblog 54 De week van de ‘Nieuwe herdenkingsdagen’ is begonnen. Niet alleen voor de Joden in Israël, maar ook met het vieren van Koningsdag voor ons Nederlanders. Zeker mensen die jaren geleden naar het Heilige Land zijn verhuisd, verspreken zich nog herhaaldelijk met ‘Koninginnedag’.

Koningsdag vieren

Omdat wij vanwege Ilja’s werk met Palestijnen in Bethlehem ingeschreven stonden bij de Nederlandse Representative Office (NRO) in Ramallah, kregen we jaarlijks een uitnodiging om daar Koningsdag te vieren. We ontmoetten er mensen die bij hulporganisaties in de Westbank werkten, bedrijfsmatig contact hadden met Palestijnen, of als journalist verslaglegging deden. Daarnaast waren er ook veel Palestijnen aanwezig die met de Nederlandse overheid of bedrijven samenwerkten. Ze stonden soms met verbazing te kijken naar de tentoongestelde fietsen, klompen en poffertjes. De sfeer was er een van bevlogenheid, de wil om er het beste van te maken voor mensen in een zeer gebroken situatie. Er was ruimte voor een lach en een traan.

 

Balans

Dit jaar kreeg ik voor het eerst een uitnodiging voor het bijwonen van de Koningsdagreceptie aan Israëlische zijde. Ik weet niet hoe men zomaar opeens aan mijn adres kwam, maar ik wilde deze gelegenheid niet voorbij laten gaan en voor de balans ook eens aan de Israëlische kant kijken. Ik vroeg een Nederlands-Joodse vriendin mee die hier al 35 jaar woont en nog nooit naar zo’n receptie was geweest. Zo reden we afgelopen dinsdag (vanwege de Joodse feestdagen viel het toch op 30 april :) op ons paasbest – formele kleding was vereist – naar een zeer luxe buitenwijk van Tel Aviv. We keken onze ogen uit bij het zien van alle prachtige kastelen daar: wat een verschil met het volgebouwde Jeruzalem of het centrum van Bethlehem of Hebron. In de tuin stonden gasten in prachtige jurken, mantelpakjes en kostuums geanimeerd met elkaar te praten. Ook waren er veel mannen en vrouwen in blauw en groen: politie en leger. Wat een andere sfeer dan in Ramallah, viel me op. Veel zakelijker en serieuzer.

 

Echt Nederlands

Behalve de ambassadeur en een van zijn medewerkers kende ik helemaal niemand, een heel raar en nieuw gevoel na vijf jaar Jeruzalem. Dus ik moest wel even slikken voordat ik me in de menigte begaf. Een presentatie op een groot scherm toonde alle innovaties die Nederland inbrengt in Israël en de creativiteit waarmee ze nieuwe problemen te lijf willen gaan, zoals het aanleggen van fietspaden van gerecycled plastic (zwerfplastic is een groot probleem in dit land).

De ambassadeur hield een speech over de positieve relaties tussen Nederland en Israël, de gezamenlijke aanpak van milieuproblemen in de wereld en de bewustwording in de samenleving van het verkleinen van je ecologische voetstap. Mijn vriendin en ik keken elkaar blij aan: ‘Hè, hè, heerlijk om dat eens hardop te horen. Dat milieubewustzijn missen we zo in dit land… wat dat betreft blijven we toch echte Nederlanders. Fijn om dit hier van onze ambassadeur te horen!’ Aan het eind had hij echter ook een kritische noot. Nederland wil graag dat er een goede oplossing komt voor de situatie waarin de Palestijnen zich bevinden en hoopt van harte dat de nieuwe regering daar open over wil blijven praten en stappen in wil gaan zetten.

Daarna gaf een vertegenwoordiger van de Israëlische regering een reactie. Ook zij was zeer tevreden over de Israëlisch-Nederlandse samenwerking op zakelijk vlak, in het toerisme en vanuit de geschiedenis. ‘Er zijn de afgelopen drie jaar vijfduizend nieuwe Nederlandse bomen voor ‘De Rechtvaardigen onder de volken’ geplaatst in het Holocaustmuseum Yad Vashem. Dat tekent wel hoe betrokken Nederland was en is op Israël.’

 

Geen geklaag

Na de speeches zag ik opeens twee bekenden binnenkomen, mensen van de Nederlandse Representative Office uit Ramallah. Een van hen vertelde: ‘We zijn vanochtend al voor dag en dauw naar Gaza gegaan om daar Koningsdag te vieren. Het was een hele belevenis. De reis door de grensovergang vond ik erg imponerend, de situatie in Gaza heel erg. Maar het viel me op hoe blij de mensen in Gaza waren met de Koningsdagreceptie. Ze stonden helemaal niet te klagen over hun zeer moeilijke en uitzichtloze situatie, maar waren juist blij met alle hulp die Nederland biedt. Hierdoor krijgen ze de gelegenheid zich verder te ontwikkelen en dat stemt hen dankbaar en hoopvol. Bijzonder om te zien! Dan besef je weer hoe goed wij het eigenlijk hebben en hoe vaak wij Nederlanders eigenlijk klagen.’ Ik vond het mooi dat ze dit aspect inbracht. Een moment van zelfreflectie.

 

Oorlog herdenken

Gisteren was de dag waarop de Holocaust werd herdacht, de Jom Hasjoa. Ilja en ik hebben namens de Protestantse Kerk een aantal keer de Nederlandstalige herdenking in Herzliya bijgewoond. Dit keer kreeg ik de gelegenheid om mee te gaan naar de kranslegging bij Yad Vashem, het Holocaustmuseum in Jeruzalem. Dat wilde ik graag nog een keer meemaken voor vertrek. Met drie Duitse collega’s werden we als genodigden eerst grondig gecheckt, alsof we op het vliegveld waren. Daarna mochten we naar binnen. We waren gewaarschuwd zonnebrandcrème mee te nemen omdat het zeer heet zou worden, maar het weer is van slag, dus we stonden zelfs even in de regen…

Het was ons al opgevallen hoeveel beveiligers er waren. Dat was niet voor niets: net voor de twee minuten stilte en de sirenes moesten we gaan staan: president Rivlin, premier Netanyahu en de nieuwe burgemeester van Jeruzalem kwamen binnen. Na aankondiging legden zij hun krans neer en vertrokken weer. Direct daarna waren alle genodigden aan de beurt om hun krans te leggen. Met mijn steenkolen-Hebreeuws kon ik verstaan wie er telkens werd aangekondigd: organisaties van over de hele wereld. Echter, geen enkele krans uit Nederland. Daarom was ik extra blij dat ik er namens de Protestantse Kerk mocht zijn, ook al behoorde ik bij de ‘krans van de Church of the Redeemer’.

Pas onderweg naar huis schoot me te binnen dat al die Nederlanders natuurlijk de viering in Herzliya bijwoonden, net zoals wij dat eerdere jaren hadden gedaan. Toch vond ik het een gemiste kans: wel vijfduizend nieuwe bomen voor Nederlanders in Yad Vashem, maar daar geen Nederlandse krans voor Joodse Holocaustslachtoffers? Dus wie voelt zich geroepen om na mijn vertrek op deze Jom Hasjoa-herdenking in Yad Vashem volgend jaar een krans te leggen namens een organisatie uit Nederland?