Gezocht: eco-theologen
We worden dagelijks met de gevolgen van klimaatverandering geconfronteerd. Maar leidt dat ook tot een verandering in ons denken en doen? Twee jonge professionals en theologen uit Beiroet schreven hun scriptie over geloof en klimaat.
De milieuproblemen van het Midden-Oosten zijn welbekend: waterschaarste, slechte afvalverwerking, ontbossing en verwoestijning, afname van de biodiversiteit, en ga zo maar door. Lang hebben de kerken er het zwijgen toe gedaan. Maar daarin komt nu verandering.
Op oecumenisch niveau promoot de Midden-Oosten Raad van Kerken sinds enkele jaren het seizoen van de schepping. Er wordt liturgisch materiaal voor de maand september beschikbaar gesteld en er worden activiteiten voor jongeren georganiseerd, zoals wandel-, opruim- en boomplantdagen.
Maar voor een mentaliteitsverandering is ook theologische doordenking nodig. Twee studenten van de Near East School of Theology studeerden onlangs af met een scriptie over eco-theologie. Naast waarschuwende signalen bieden zij ook een boodschap van hoop.
Deze twee kersverse theologen zijn allebei werkzaam als ingenieur. Samer Najm is petroleumingenieur in de Golf; Garen Yosolkanian is landbouwkundig ingenieur in Libanon en adviseert boeren door het hele land. Ze bieden een theologische doordenking van problemen die ze in hun werkveld tegenkomen.
Samer stelt de energieongelijkheid aan de kaak en pleit voor een rechtvaardigere energieverdeling. Het gaat volgens hem niet alleen om het zoeken naar schonere energiebronnen, maar ook om gerechtigheid. Dat maakt de uitdaging dubbel zo groot.
In die roep om gerechtigheid spelen de kerken volgens Samer een belangrijke rol. Waar het om gaat, schrijft hij, is een totaal nieuwe kijk op het mens-zijn. Kunnen we 24/7 stroomvoorziening eigenlijk wel voor lief nemen? Zit daar niet een al te instrumentele kijk op de schepping achter?
In zijn scriptie bespreekt Garen een belangrijke bron van eco-theologie: de liturgie. In de oude oosterse liturgieën gaat het telkens weer om zorg voor de schepping. Dat is vooral zo rondom de grote feesten. Denk maar aan het water dat gezegend wordt tijdens de Epifanie of de bloemen die het kruis versieren op de Kruisverheffing.
Het liturgische jaar kunnen we zien als een hervertelling van de weg van Christus, die in zijn incarnatie één werd met de schepping (hij liet geen ecologische voetafdruk achter), in zijn lijden de schepping met God verzoende, en na zijn verhoging de schepping regeert met vrede en recht.
De scriptie van Garen betoogt dat een ecologische bekering begint met vasten en vieren aan de hand van de liturgie. De scriptie van Samer laat zien dat de kerken, vanuit het vasten en vieren, een hoopvolle boodschap hebben, ook voor het Midden-Oosten.
De theologische reflectie gaat door. In het najaar organiseren de gezamenlijke theologische faculteiten een oecumenische conferentie. Wetenschappers en theologen zullen samen komen om verder te spreken over de klimaatboodschap van de kerken.
