Straatmeisjes een beter bestaan bieden
Met een Uber-taxi ga ik ’s morgens naar het hoofdkantoor van de Ghanese organisatie AG Care, dat lastig te vinden is. Sinds 2013 zijn er straatnamen en adressen geïntroduceerd in Accra, maar het is overduidelijk dat men daar nog niet aan gewend is. Als je vraagt waar je precies moet zijn, krijg je een Google-maps-link toegestuurd of ze zeggen dat je maar moet bellen als je bij een bepaald punt in de buurt bent. Het kantoor van AG Care is bepaald geen luxueus pand. In tegenstelling tot de kerk van de Assemblies of God (waar AG voor staat). Dat is een prachtig groot kerkgebouw.
Ik ga op eerst bezoek bij twee meisjes die eerder getraind zijn bij Lifeline om te zien welke veranderingen dit in hun leven gebracht heeft. Dat doe ik samen met Grace, de coördinator van het Lifeline-opvangcentrum en met Gerjanne Hoek, een jonge Nederlandse vrouw die drie maanden vrijwilligerswerk doet bij AG Care en het Lifeline centrum.
Joyce voelt zich verantwoordelijk voor haar familie
De 21-jarige Joyce is getraind als kapster. Ze heeft net een dochtertje van 4 maanden. Ik zal hun levensverhalen een andere keer uitgebreider vertellen. Joyce heeft inmiddels een eigen container kunnen kopen en die als kapsalon ingericht, zo’n 30 meter van het eenvoudige huisje waar ze met haar ouders en overige familieleden woont en dat ik ook even kan bezoeken.
Joyce voelt zich als oudste verantwoordelijk voor de opleiding van haar broertjes en zusjes. Zij wil hen graag ondersteunen om hun school af te maken of om werk te vinden. Gelukkig heeft de Ghanese overheid recent niet alleen het basisonderwijs gratis toegankelijk gemaakt, maar ook het middelbaar onderwijs. Dat is voor Joyce een pak van haar hart. Inmiddels weet ik ook dat verdere familieleden voor Ghanezen ook heel nabij voelen. Ik vraag haar wat ze zou doen als de kinderen van de andere twee vrouwen van haar vader een beroep op haar zouden doen. Zou ze die allemaal financieel gaan helpen of zou ze ook ‘nee’ durven zeggen om het voor zichzelf, haar dochtertje en haar zaak te investeren? Een zeer lastige vraag, waarop ze diplomatiek antwoord: Ik zou hen een klein beetje geven.
Het is me duidelijk dat het heel lastig blijft om een winstgevende winkel te krijgen als je familie steeds zo’n beroep op je doet. Je kunt je hoofd niet boven het maaiveld uitsteken. Dat heeft goede maar ook minder goede kanten. Later spreek ik een taxichauffeur, die afgeeft op het gratis middelbaar onderwijs dat de overheid recent biedt. Boos zegt hij: “Dat hele plan was niet goed voorbereid. Er waren zo ontzettend veel nieuwe leerlingen die zich aanmelden, dat de scholen het helemaal niet aankonden. Mijn neefjes en nichtjes zijn daar nu de dupe van. Er zijn niet genoeg leerkrachten. Daarom gaan alle kinderen nu steeds om beurten een kwartaal naar school en daarna zijn ze een kwartaal thuis. Dat is een achteruitgang voor mijn familie. Bovendien hangen die jongeren maar rond met allerlei tienerzwangerschappen als gevolg.” Tja, zo is niets wat het lijkt als je hier wat langer bent en wat meer verschillende mensen spreekt….
Bless spaart hard om verder te leren
Ook Bless is 21 en maakt nu prachtige sieraden, die ze via haar tante in haar geboortestreek verkoopt. Ook haar verhaal zal ik later nog eens vertellen. Het is opvallend hoeveel geld ze in korte tijd heeft weten te sparen. Ze heeft een enorme motivatie om verder te leren. Dat is prachtig om te zien. Zo heeft de training haar zeker op weg geholpen. Ik vraag haar wat de fijnste dag uit haar leven is. Ik hoopte op een antwoord als: toen ik mijn eigen sieraden kon maken en verkopen. Maar ze zegt: “Toen een Nederlands meisje die bij Lifeline op bezoek kwam mij mee uit nam.” Die ene dag dat ze even uit haar eigen wereld werd gehaald om even te kunnen proeven aan het leven dat voor velen van ons zo gewoon is…..
Bezoek aan het opvangcentrum Lifeline
Daarna gaan we naar het Lifeline centrum, waar ze met steun van Kerk in Actie nu 34 straatmeisjes opvangen en een vaktraining bieden. Het terrein van Lifeline ligt aan de Abogbloshie markt waar veel meisjes op straat werken. Een ideale plek om van daaruit contact te leggen met de meisjes op de markt. Het Lifeline centrum is een ommuurde oase van rust tussen alle chaos, hectiek, lawaai en stank van de markt. De trainingen worden door aparte vakdocenten gegeven. Als ik de grote ruimte binnenstap hoor ik het ratelen van naaimachines. 21 meisjes leren hier kleding naaien. Er hangen allerlei posters met verschillende kledingmodellen. Vier meisjes zitten aan een tafel sieraden te maken. Ze hebben deze twee training gecombineerd, zodat meisjes beide vaardigheden kunnen, die immers bij elkaar passen. In een kleine ruimte vol spiegels zitten 9 meisjes gezellig met elkaar rond een pop met pruik te werken. Ze leren prachtige modellen te vlechten. Ze vinden het wel jammer dat tegenwoordig de meer natuurlijke haardracht in de mode is, zonder al die ingewikkelde vlechttechnieken. Dat heb ik in het noorden ook al gehoord. Aan de ingewikkelde modellen is natuurlijk meer geld te verdienen.
Deze 34 meisjes tussen de 14 en 22 jaar wonen sinds half februari bij Lifeline intern. Op 4 december hopen ze hun diploma te halen. Die vervolgens wordt ingeschreven bij de overheid om aan te tonen dat ze aan de landelijke normen voldoen. Vlak voor de kerst valt er misschien al wel geld te verdienen met hun nieuw geleerde vaardigheden. Ook lopen we nog langs de 4 lokalen waar ze kleuters opvangen van moeders die op de markt werken. De kinderen liggen op matjes op de grond te slapen of doen op zijn minst alsof, omdat de leidsters ze nauwlettend in de gaten houden.
Bezoek aan de markt
Onder leiding van Stephany, die vorig jaar de training bij Lifeline afrondde, bezoek ik samen met Gerjanne, sociaal werkster Edna en een Ghanese fotograaf de markt. Ze zal ons laten zien waar zij nu stage loopt en hoe zij daar woont. Achter elkaar lopen we over de drukke markt. De fotograaf loopt daar met zijn grote toestel. Dat is best wat oppassen. Voor toeristen en mensen met dure apparatuur is dit niet de meest veilige plek. We lopen in rap tempo zelfverzekerd achter elkaar aan en leggen weinig contact met de marktlui. Je voelt dat het leven hier hard is en vooral uit is op geld verdienen en overleven. Wat een chaos, drukte en viezigheid dicht op elkaar! Ghanezen zijn dit leven natuurlijk veel meer gewend dan wij vanuit onze geordende schone samenleving kennen, maar ook voor hen lijkt me dit niet echt prettig. Wat een geschreeuw, getoeter, wat een geuren van etenswaren die gekookt en gebakken worden. Je moet voortdurend opletten dat je niet struikelt op de oneffen paadjes tussen de marktkramen door. Kleine kinderen lopen er onbekommerd tussen. Dit is hun dagelijks bestaan. Zij weten niet beter.
De krottenwijk achter de markt
Dan slaan we plotseling af en belanden in een wirwar aan smalle straatjes waar je elkaar nauwelijks kunt passeren, terwijl dat wel vaak moet, omdat er veel mensen wonen. Zie maar ergens opzij te springen. Stephany stopt even bij het kleine “kapperszaakje” , een hokje van enkele vierkante meters, waar zij samen met een ander meisje dat bij Lifeline getraind is, nu stage loopt. We lopen verder naar haar “huis”. We worden vreemd aangekeken, want blanken en een fotograaf horen hier niet te komen. Kinderen reageren nog wel verrast, maar volwassenen kijken ons stug aan alsof ze willen zeggen: “Wat doen jullie hier”. De woonruimtes van steen of hout of golfplaten staan zeer dicht op elkaar gepropt. Er zijn zelfs tweede verdiepingen op gestapeld, zodat het bijna overdekt lijkt. Hoewel ik me realiseer dat bij regen zal blijken dat de boel hier volledig overstroomt, omdat de overkapping niet echt dicht is. En aan brand hier moet je al helemaal niet denken!
De krottenwoning van Stephany
Plotseling stopt Stephany bij een van dit soort krotwoningen. Haar moeder komt naar buiten. Sociaal werkster Edna praat met moeder en dochter over hun beroerde woonsituatie. Stephany legt uit dat haar moeder beneden woont en zij boven. We beklimmen de zeer steile houten trap naar haar “kamer”, een houten hok van 4 m2 volgepropt met spullen, onder andere de starters-set die ze van Lifeline heeft ontvangen. We turen in het donker. Nee, elektra heeft ze daar niet, want dat is te duur. We kunnen de ruimte niet fotograferen, omdat het te klein is. En nee, Stephany blijkt daar niet te slapen, want het zit vol ongedierte, die haar dan bijten. Daarom slaapt ze vlak voor de “woning”, waar ze ’s avonds haar slaapmat uitrolt, terwijl iedereen daar vlak langs loopt. Niet bepaald veilig voor een meisje van 19 jaar. Ze gebruikt haar “kamer” alleen om spullen te bewaren en zich om te kleden. Ze betaalt er 30 cedi (5 euro) per week voor, wat echt schandalig is. In mijn verbijstering over haar situatie vergeet ik te vragen waar ze zich wast, waar ze naar de wc gaat en waar ze water haalt.
De dagelijkse uittocht
Als we teruglopen naar het Lifeline centrum zien we veel mensen teruglopen naar de markt. Dit zijn alle mensen die overdag het centrum van Accra in trekken om daar hun waren te verkopen. ’s Morgens is er een hele uittocht vanaf deze markt waar de mensen zoals Stephany slapen naar het centrum. En ’s avonds keren ze weer massaal terug naar “huis”.
Eerste stap naar verandering
Het is me vandaag wel duidelijk geworden dat het nog niet zo eenvoudig is om deze meisjes uit de armoede te halen. Stephany is zeer gedreven is om verder te komen in haar leven. Ze heeft een zeer sterke motivatie om verandering aan te brengen in haar huidige omstandigheden. Ze zegt dat ze weet dat God een ander leven voor haar bedoeld heeft. De trainingen en begeleiding van Lifeline zijn een eerste belangrijke stap op haar pad….
Florette, 20 november 2019
Lees ook het weblog van Nederlandse Gerjanne Hoek, die 3 maanden als vrijwilligster bij AG Care en Lifeline werkt.
