‘Armoede in Nederland is keiharde realiteit’
Elke dag weer staan 1,7 miljoen mensen in Nederland op met zorgen over geld, eten, kleding of schoolspullen. Met de campagne ‘Samen tegen armoede’ biedt Kerk in Actie – met lokale kerken en maatschappelijke partners – perspectief aan kwetsbare huishoudens.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) leven momenteel 540.000 mensen onder de armoedegrens. Nog eens 1,2 miljoen mensen bevinden zich net daarboven. “Dat betekent dat een groot deel van onze samenleving financieel erg kwetsbaar is”, zegt Pepijn Trapman, operationeel directeur van Kerk in Actie. “Steeds meer gezinnen redden het niet meer.”
De gevolgen van armoede voor kinderen zijn schrijnend: het tast hun gezondheid, schoolprestaties en toekomstkansen aan. Trapman: “29.000 kinderen in Nederland gaan zonder ontbijt naar school. En 37.000 kinderen kunnen hun verjaardag niet vieren omdat daar thuis geen geld voor is. Dat gaat me aan het hart.”
Schuld en schaamte
Naast armoede worstelen ongeveer 747.000 huishoudens met problematische schulden. Dat is bijna 9 procent van alle huishoudens in Nederland. De schaamte om hulp te vragen is groot. Carla van der Vlist, directeur van SchuldHulpMaatje Nederland, ziet dat dagelijks: “Mensen in de schulden raken het overzicht kwijt. Er is vaak geen ruimte in het hoofd om na te denken over oplossingen.” Vrijwillige ‘maatjes’ van SchuldHulpMaatje helpen mensen stap voor stap weer grip te krijgen op hun financiën. “Ze brengen inkomsten en uitgaven in kaart, kijken samen welke hulp nodig is, en ondersteunen mensen bij het zetten van de juiste stappen. We nemen het niet over, maar staan naast hen.”
Signaleren
Kerken staan midden in de samenleving en hebben een bijzondere positie om signalen van financiële problemen op te vangen. Susan van de Hel, diaconaal werker in Apeldoorn, vertelt: “Als kerk zijn we, als het goed is, betrokken op de kruispunten van het leven: bij geboorte, huwelijk, ziekte, verlies of een verhuizing. Juist dan kan ook financiële kwetsbaarheid spelen. Zorgen daarover worden niet altijd uitgesproken, uit schaamte, onwetendheid over beschikbare hulp of omdat voorzieningen lastig aan te vragen zijn. In pastorale en diaconale ontmoetingen krijgen we de kans om signalen op te vangen en nabij te zijn, met praktische steun én pastorale zorg.”
Dure boodschappen
Hoewel het CBS meldt dat het aantal mensen in armoede sinds de jaren tachtig flink is gedaald, merkt lang niet iedereen daar iets van. Volgens het Nibud groeit juist de kloof tussen mensen die financieel vooruitgaan en mensen die structureel achterblijven. Vooral wie van een laag inkomen leeft, hoge woonlasten heeft of weinig opleiding genoot, ziet de situatie verslechteren.
De sterk gestegen kosten voor boodschappen, vaste lasten en energie maken het dagelijks leven voor veel mensen onhoudbaar. “We horen uit het hele land dat steeds meer mensen hulp vragen voor heel basale dingen: kleding, maandverband, tandpasta”, zegt Pepijn Trapman. “De armoede wordt dieper. Minder mensen vallen officieel onder de armoedegrens, maar wie arm is, zit vaak nóg dieper in de problemen. En de groep die op het randje balanceert en geen financiële buffer heeft, groeit.”
Boterham als begin
Ook op scholen zijn de gevolgen van armoede zichtbaar. Jenny van Hove-Ruijter, directeur van de Emmaschool in Apeldoorn, zag dat steeds meer kinderen zonder ontbijt binnenkwamen. “Je kunt niet leren met een lege maag.” In samenwerking met wijkgemeente De Hofstad, een actieve diaconale kerk in de buurt, ontstond binnen een week de ‘boterhammenbar’. Twintig vrijwilligers verzorgen daar elke schooldag ontbijt en lunch voor de kinderen. “Een eenvoudige actie met een groot effect”, zegt Van Hove. “Het geeft kinderen energie en een rustpunt aan het begin van de dag.”
Niet wegkijken
Met de actie ‘Samen tegen armoede’ wil Kerk in Actie niet alleen acute hulp bieden, maar ook bijdragen aan blijvende verandering. “Via lokale kerken zamelen we voedsel in voor de Voedselbank. We halen geld op voor SchuldHulpMaatje zodat zij op nog meer locaties in Nederland hulp kunnen bieden. En we helpen lokale kerken om diaconaal actief te zijn in hun buurt”, licht Trapman toe. “We willen als kerk aanwezig zijn op plekken waar de nood het hoogst is. Armoede in Nederland is geen marginaal probleem maar een keiharde realiteit die het leven van honderdduizenden mensen raakt.”
Kerk in Actie gelooft dat ieder mens recht heeft op een menswaardig bestaan. “Als kerk kunnen we niet wegkijken. Juist in ons eigen land moeten we solidair zijn met mensen in armoede. Niet alleen met woorden, maar door met concrete daden naar hen om te zien.”
Armoede in Nederland: feiten en cijfers
- 540.000 mensen leven onder de armoedegrens
- 1,2 miljoen mensen leven er net boven, maar zijn erg kwetsbaar
- Ruim 747.000 huishoudens hadden in 2024 te maken met problematische schulden, bijna 9 procent van de bevolking
- 1 op de 3 mensen in armoede heeft problematische schulden
- 510.000 huishoudens hebben te maken met energiearmoede, zij hebben moeite om hun energierekening te betalen. Dat komt neer op 6,1 procent van alle huishoudens.
- 115.200 van de 3,2 miljoen Nederlandse kinderen leven in armoede.
- 29.000 kinderen gaan dagelijks zonder ontbijt naar school.
- Voor 37.000 kinderen is thuis geen geld om hun verjaardag te vieren.
Steun de strijd tegen armoede
Steeds meer gezinnen in ons land kunnen de eindjes niet meer aan elkaar knopen. Kinderen gaan zonder ontbijt naar school. De Voedselbank kraakt onder de groeiende vraag. SchuldHulpMaatje krijgt dagelijks nieuwe hulpvragen. Via het programma binnenlands diaconaat ondersteunt Kerk in Actie initiatieven die écht helpen: van directe hulp tot structurele oplossingen. Help mee, steun de strijd tegen armoede.
