De strijd over seksuele diversiteit in Indonesië
Begin deze maand kwam Superman uit de kast als biseksueel. Sterker nog, in de nieuwe strip zal Superman een relatie hebben met een man. Het nieuws werd op diverse plekken positief ontvangen. Een belangrijke stap in de normalisering van seksuele diversiteit. In Indonesië was de reactie iets minder enthousiast. De Indonesische commissie voor kinderbescherming (Komisi Perlindungan Anak Indonesia, KPAI) heeft de overheid zelfs gevraagd de nieuwe strip te censureren zodat deze geschikter is voor de Indonesische context.
Aandacht voor LHBT
Dat seksuele diversiteit leeft in Indonesie bleek ook tijdens een college enkele weken geleden. In dit college bespraken we de onderzoeksplannen van de nieuwe promovendi die in september met hun studie aan de UKDW begonnen zijn. Van de acht studenten zijn er drie van plan om theologisch onderzoek te doen naar seksualiteit. De studenten zijn geïnteresseerd in controversiële onderwerpen zoals de spiritualiteit van niet-hetero christenen in Indonesië of zoals de rol van het lichaam en seksualiteit in het geloofsleven van Indonesische christenen. Onderwerpen die kritisch staan ten opzichte van hoe de kerk van oudsher is omgegaan met seksualiteit en LHBT-christenen. In Nederland zouden deze onderwerpen kunnen rekenen op sympathie vanuit een groot deel van de samenleving, maar in Indonesië zijn het nog grotendeels taboe-onderwerpen.
Niet illegaal, maar wel verboden
Officieel is homoseksualiteit niet illegaal in Indonesië en is het niet strafbaar om een homoseksuele of lesbische relatie te hebben. Toch kan het in de praktijk verregaande gevolgen hebben om uit de kast te komen of een homoseksuele relatie aan te gaan, zo ondervond een politieagent uit Midden-Java begin dit jaar ook. De homoseksuele relatie van de agent was ontdekt en de man was per direct ontslagen. Volgens zijn werkgever, de politie, had de agent de ethiek van de politie geschonden met zijn afwijkende seksueel gedrag. De agent deed nog een poging om zijn ontslag via de rechter ongedaan te maken, maar zonder succes.
Zwemmen tegen de stroom in
Bovenstaande verhalen laten ook zien dat Indonesische LHBT'ers niet slechts passieve slachtoffers zijn. Zowel de studenten van de UKDW als de politieagent zoeken ruimte en vrijheid om zichzelf te zijn, ook al stuit dit op tegenstand. Een ander voorbeeld daarvan is de Ponpes Waria Al-Fatah hier in Yogyakarta. Ponpes staat voor Pondok Pesantren, een islamitische internaatschool, waar er velen van zijn in Indonesië. Waria betekent transgender, ook wel transpuan genoemd (een combinatie van trans en perempuan, het Indonesische woord voor vrouw). Ponpes Waria Al-Fatah staat bekend als de enige islamitische school die is opgericht door en voor transgenders. Ondanks tegenstand vanuit sommige groepen in Yogyakarta is er dus toch een veilige plek waar islamitische LHBT'ers hun geloof kunnen belijden. Bovendien is het ook een plek waar andere groepen uit de samenleving kunnen leren over het leven van Indonesische LHBT'ers. Zo was er vorig semester een online ontmoeting tussen studenten van de UKDW en de oprichters van Ponpes Waria Al-Fatah. Tijdens die ontmoeting konden de studenten niet enkel leren over de uitdagingen in het leven van transgenders, maar juist ook over de rijke spiritualiteit van de gelovigen van de Ponpes.
De positie van LHBT'ers in de Indonesische samenleving is dus niet onbetwist. Het verschil tussen de reactie van de Indonesische overheid op de biseksuele Superman en de transgenders van de Ponpes Waria biedt een goede illustratie van de tegenstellingen: waar sommigen seksuele diversiteit als bedreiging van cultuur en religie zien, weten anderen hun religie en seksualiteit juist te verenigen.
