Hoe zet Kerk in Actie zich in voor een duurzame wereld?

God wil dat mensen de aarde zorgvuldig bewerken en bewaren. Maar wereldwijd lijdt alles wat leeft onder de achteruitgang van natuur en klimaat. Kerk in Actie wil kwetsbare mensen helpen overleven en kerken wereldwijd aanmoedigen zorg te dragen voor Gods schepping.

Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit? 

Sinds de wereldwijde industrialisering, het gebruik van fossiele brandstoffen, de toenemende vervuiling en ontbossing door steeds intensiever landgebruik en een toenemende bevolking, stijgt de temperatuur op aarde en neemt de biodiversiteit af. Het weer wordt extremer en is moeilijker te voorspellen. Als een kurkdroge bodem stortregens niet kan opnemen, kan dit overstromingen veroorzaken. Op bepaalde plekken ontstaan tekorten aan water voor mensen, dieren en gewassen. Vooral mensen die leven van wat ze zelf verbouwen en die geen financiële reserves hebben, moeten steeds meer moeite doen om hun gezin iedere dag voldoende eten te geven. Voedseltekorten verhogen de risico’s op ondervoeding en ziekten. Ook voor vee is er te weinig voedsel en water. Er ontstaat erosie in gebieden waar mensen hout kappen voor landbouw, mijnbouw en plantages of waar mensen vooral op hout koken. Te weinig bomen kunnen het water en de vruchtbare grond dan nog vasthouden. Extreme droogte of overstromingen hebben dan al snel rampzalige gevolgen. Ook cyclonen komen vaker voor door klimaatverandering. Tekorten aan water en voedsel voor mens en dier zijn bovendien een bron van conflicten.   

Kwetsbare mensen hardst getroffen 

Klimaatverandering is een wereldwijd probleem, maar de gevolgen worden vooral gevoeld in landen en door mensen, die het minst hebben bijgedragen aan de oorzaken. Vooral de armsten zijn kwetsbaar voor de negatieve gevolgen van de klimaatverandering, terwijl zij over minder middelen beschikken om de geleden schade op te vangen. Via partnerorganisaties biedt Kerk in Actie steun aan deze mensen in Afrika, Azië, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten. In bepaalde gebieden rond de evenaar waar meer cyclonen ontstaan vanwege de opwarming van het zeewater. In andere regio’s waar de winning van grondstoffen leidt tot verwoesting van het leefgebied van mensen. 

• De Earth Overshoot Day laat goed zien welke landen te veel van de aarde verbruiken. Als iedereen in de wereld op dezelfde voet zou leven als mensen in Nederland, zouden we 4 aardbollen nodig hebben.  

Wereldwijde uitdagingen 

In Afrika, Azië, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten ervaren mensen de gevolgen van onvoorspelbare regenval: oogsten die verloren gaan door droogte en overstromingen. Er ontstaan conflicten over vruchtbare grond: soms tussen dorpsbewoners onderling, soms tussen de autochtone bevolking en multinationals. Waar welvaart stijgt groeit bovendien de vervuiling. 

In Afrikaanse landen ontstaan conflicten tussen boeren en nomaden over vruchtbare grond voor landbouw of vee. Vaak worden deze conflicten via religieuze lijnen uitgevochten: moslims (nomaden) tegenover christenen (boeren), terwijl de oorzaken elders liggen. In Zuid-Afrika is een tekort aan water. Daardoor kunnen stuwdammen geregeld te weinig elektriciteit opwekken. 

Ook in het Midden-Oosten zijn watertekorten een toenemend probleem en bron van conflicten. 
In verstedelijkte gebieden heeft men last van allerlei vervuiling door afval en te weinig recycling. Ook door hoog waterverbrui, lekkages en vervuiling ontstaat een tekort aan schoon drinkwater. Waar natuur plaats maakt voor woningbouw en industrie, is een groot verlies aan biodiversiteit. 

In Azië en Oceanië worden landen aan zee en eilanden getroffen door de stijgende zeespiegel: landbouwgrond verzilt en overstromingen zorgen voor erosie en vernielen infrastructuur. Extreme weersomstandigheden leiden tot economische schade in landbouw, visserij en toerisme. Hierdoor migreren steeds meer mensen. 

In Latijns-Amerika is veel ontbossing en raakt de bodem uitgeput. Door mijnbouw, industriële akkerbouw of veeteelt en andere industriële activiteiten worden mensen van hun grond weggedreven en raken rivieren en grond vergiftigd. Vooral arme en inheemse boeren zijn de dupe Jongeren zien geen toekomst meer op het platteland en vertrekken naar de steden. 

Welke steun biedt Kerk in Actie rond klimaatverandering?  

Via een wereldwijd kerkelijk netwerk verhoogt Kerk in Actie de weerbaarheid van mensen, die kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering en de achteruitgang van het milieu. Zij worden gedwongen zich aan te passen aan veranderende omstandigheden om in hun eigen onderhoud te blijven voorzien. Ze leren hoe ze hun gedrag kunnen veranderen om hun milieu en levensomstandigheden zelf te verbeteren.  

• Door nieuwe bomen te planten en minder bomen te kappen, wordt water en vruchtbare grond beter vastgehouden.  
• Door gebruik te maken van houtbesparende ovens of biogasinstallaties worden er minder bomen gekapt. 
• Door gebruik te maken van irrigatielandbouw en droogtebestendige zaden, kan er toch voldoende geoogst worden. 
• Door gewassen op dijkjes hangend of drijvend te verbouwen, wordt schade bij overstromingen beperkt. 
• Door verschillende soorten gewassen te verbouwen, spreidt men de kansen. 
• Wie zijn oogst op een goede droge plek bewaard, kan daar langer gebruik van maken. 
• Via weer-apps kunnen mensen beter inspelen op de weersomstandigheden en op het juiste moment zaaien of oogsten. 
• Via nieuwe landbouwtechnieken kan men zorgen dat de grond niet uitdroogt en langer vruchtbaar blijft. 
• Wie naast landbouw en veeteelt ook andere inkomstenbronnen heeft, kan een moeilijke periode beter doorkomen. 

Aandacht voor klimaatrechtvaardigheid in Nederland 

Daarnaast vindt Kerk in Actie het belangrijk om klimaatrechtvaardigheid stevig te verankeren in het beleid en de praktijk van de protestantse kerken in Nederland. Dat doet Kerk in Actie onder andere via GroeneKerken. Omdat we in Nederland meer bijdragen aan de oorzaken van klimaatverandering, zijn we ook meer verantwoordelijk om ons milieuvervuilend gedrag te veranderen. Zowel binnen als buiten de kerken vraagt Kerk in Actie hier aandacht voor. Kijk voor meer informatie op: protestantsekerk.nl/duurzaamheid.  

Waar en wie biedt Kerk in Actie hulp rond klimaatverandering? 

Kerk in Actie steunt mensen die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering in Afrika (Burkina Faso, Ethiopië, Ghana, Kameroen, Oeganda, Zuid-Afrika), Azië (Bangladesh, Indonesië, Pakistan), Latijns-Amerika (Bolivia, Cuba, Guatemala, Nicaragua) en het Midden-Oosten (Egypte). Kerk in Actie biedt hulp aan de meest kwetsbaren ongeacht ras, geloof of geaardheid. Hulp aan vrouwen, kinderen en ouderen krijgt vaak prioriteit. Vrouwen zijn meestal de eerste verantwoordelijken in de zorg voor kinderen. In Afrika zijn vrouwen vaak verantwoordelijk voor het verbouwen van voedsel. Soms staan vrouwen en ouderen er alleen voor. Ze hebben vaak minder rechten en invloed. Ook bereiden we mensen voor om rampen te voorkomen. 

Bewustwording en beleidsbeïnvloeding 

Daarnaast stimuleert Kerk in Actie bewustwording en beleidsbeïnvloeding tegen klimaatverandering, en een verschraling door grote bedrijven, vóór biodiversiteit en een leefbare omgeving en vóór grondrechten voor kleinere boeren en boerinnen. Deze belangrijke onderwerpen komen ook vaak terug in theologisch onderwijs. Op veel plekken in de wereld hebben kerkleiders immers een invloedrijke positie. 

Wat wil Kerk in Actie bereiken? 

Kwetsbare gemeenschappen moeten zich zó kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat, dat ze in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien met zorg voor hun natuurlijke omgeving. Kerk in Actie wil dat kerken en christenen wereldwijd in solidariteit met elkaar de oorzaken van klimaatverandering bestrijden en schade aan natuur en milieu herstellen. Als kerk laten we een krachtige stem horen in Nederland, in Europa, en in de wereldkerk. We roepen op tot veranderingen om verdere aantasting van het klimaat en onze leefomgeving tegen te gaan.   

Waarom kiest Kerk in Actie voor deze aanpak? 

God roept mensen op om zorgvuldig om te gaan met Zijn Schepping en die op een rechtvaardige manier met elkaar te delen. Als christenen willen we tot zegen zijn voor alles wat leeft. Kerken zijn vaak goed in staat om kwetsbare, afgelegen gemeenschappen te bereiken, die het hardst getroffen worden door de aantasting van de aarde.  Kerken over de hele wereld roepen om klimaatrechtvaardigheid. Ook in Nederland laten kerken hun stem horen om de leefwijze hier te veranderen ter behoud van Gods Schepping. Samen zijn we kerk in actie. We delen ons geloof én we geloven in delen. Samen delen we Gods prachtige Schepping met iedereen die nu leeft en met toekomstige generaties.