Het goud blinkt niet voor iedereen in de Golfstaten
Door het wereldkampioenschap voetbal in Qatar ligt de Golfregio onder het vergrootglas. Voor miljoenen arbeidsmigranten in de steenrijke oliestaatjes is glamour en luxe niet weggelegd. Zij kunnen het hoofd nauwelijks boven water houden.
Laagbetaalde sectoren
Bij aankomst op een vliegveld in de regio zie je ze gelijk: arbeidsmigranten uit Azië en Afrika. Als bagagekruiers, schoonmakers en taxichauffeurs. Ze zijn niet meer weg te denken in de Golfregio. Vooral in de laagbetaalde sectoren doen zij het werk. Het gaat om grote aantallen: in Bahrein komt de helft van de bevolking van elders, in Koeweit zestig procent, in de Arabische Emiraten zelfs vijfentachtig procent. In totaal wonen er 15 miljoen arbeidsmigranten in de Golf, op een bevolking van 50 miljoen.
Ongeschoold werk
De Golfstaten hebben zich in de afgelopen decennia enorm ontwikkeld. Zestig jaar geleden trof je er slechts een grote zandbak, nu verrijzen er grote steden, gigantische wolkenkrabbers en megalomane winkelcentra. “Dat was niet mogelijk geweest zonder de enorme inzet van arbeidsmigranten”, vertelt Wilma Wolswinkel, relatiebeheerder Midden-Oosten bij Kerk in Actie. “Ze werken in de bouw en de huishouding, op boerderijen, in hotels, winkels, als taxichauffeur, noem maar op.”
De meeste arbeidsmigranten zijn laagopgeleid. “In hun eigen land is te weinig werk voor laag- of ongeschoolde mensen. En in de Golfstaten valt meer te verdienen dan in India of Bangladesh. Ze worden aangetrokken door advertenties van bedrijven die gouden bergen beloven, maar de realiteit is anders. Vaak moeten ze zich in de schulden steken bij hun toekomstige werkgever of tussenpersonen om überhaupt naar de regio te kunnen komen.”
Er zijn ook hoogopgeleide migranten die hun geluk in de Golf zoeken, zoals IT-specialisten of verpleegkundigen. Zij worden geen arbeidsmigrant genoemd, maar ‘expat’.
Keerzijde
Arbeidsmigranten komen vaak naar de regio met het idee om snel en veel geld te verdienen: voor de opleiding van hun kinderen, en om hun familie thuis te onderhouden. “Zij willen hun kinderen de kans geven zich verder te ontwikkelen, een mogelijkheid die ze zelf nooit hebben gehad”, zegt Wilma. “Tussenpersonen schetsen een positief beeld van leven en werken in de Golfstaten. De keerzijde wordt niet benoemd. Doordat arbeidsmigranten vaak laag- of ongeletterd zijn, kennen ze hun rechten niet en lopen ze grote kans op uitbuiting.”
De International Labour Organization (ILO) – onderdeel van de VN – houdt de arbeidsomstandigheden van deze migranten nauwlettend in de gaten. Ze sluit bindende internationale verdragen op het gebied van arbeid. “In de Golfregio zijn arbeidsrechten niet goed vastgelegd”, vertelt Ryszard Cholewinski, migratiespecialist bij de ILO. “Er zijn wel wetten, maar er is geen toezicht op naleving. Sociale zekerheid ontbreekt en arbeiders hebben nauwelijks rechten.”
Geen uitweg
De arbeidsmigranten maken lange werkdagen, krijgen weinig betaald en worden dikwijls uitgebuit. Soms worden zelfs hun paspoorten ingenomen, zodat ze het land niet uit kunnen. Zomaar weggaan bij je werkgever is er niet bij, je riskeert arrestatie en zelfs gevangenisstraf. Mannen werken in de bouw, vrouwen in schoonmaak- of huishoudelijk werk. Vooral zij zijn kwetsbaar: ze mogen vaak het huis niet uit, hebben nauwelijks vrije tijd en worden soms gedwongen tot seks.
Ryszard: “Je bent afhankelijk van je werkgever. Regelgeving is er niet omdat huishoudelijk werk nog niet wordt erkend als officieel werk.” Arbeidsmigranten in laaggeschoolde banen verdienen maar 200 dollar per maand. “Maar dat is nog altijd meer dan je in eigen land verdient. Onderwijzeressen uit Oeganda bijvoorbeeld komen naar de Golf om laaggeschoold werk te doen voor een hoger loon.”
Labour camps
Het zelfmoordcijfer onder arbeidsmigranten is hoog. Veel arbeiders zoeken hun heil in alcohol, gokken en prostituees, andere vinden juist de weg naar de kerk. Wilma Wolswinkel: “Daar vinden ze een plek van ontmoeting en vriendschap. Ze ontdekken dat er een God is die van hen houdt en voor hen zorgt. Verhalen uit de Bijbel geven kracht om het leven vol te houden.”
De meeste arbeidsmigranten wonen in labour camps: grote wooncomplexen in achterbuurten, die vaak bij een bedrijf horen. Mannen en vrouwen wonen er gescheiden van elkaar. Twee jaar geleden bezocht Wilma in Bahrein zo’n labour camp voor vrouwen. “Ze wonen er met z’n zessen op een kleine kamer. De vrouwen spannen vaak een doek voor hun stapelbed voor een beetje privacy. Verder heb je nog een kleine kast of koffer voor je bezittingen, dat is alles.”
Spotlights
Het wereldkampioenschap voetbal in Qatar zet de Golfregio nu in de spotlights. “De situatie van arbeidsmigranten wordt echt onder de loep genomen in de media”, zegt Cholewinski. “Nu ook regeringen dit op de agenda zetten, hopen we op verbetering van arbeidsomstandigheden.” Hij wil nog wel benoemen dat een deel van de arbeidsmigranten ook positieve ervaringen heeft. “Niet iedereen belandt bij een slechte werkgever. Veel arbeiders hebben het hier goed. Door jouw salaris heeft je familie te eten en kunnen je kinderen naar school. En je krijgt een enorm netwerk van mensen over de hele wereld.”
Lees wat Kerk in Actie doet voor arbeidsmigranten in de Golfstaten:
Geef voor dit werk in de Golfregio
