Herbouw Syrische kerken: hoop en moed om terug te keren
Samen met de Raad van Kerken in het Midden-Oosten werkt Kerk in Actie mee aan het herstel van kerken, scholen en kerkelijke instellingen die tijdens de oorlog in Syrië verwoest zijn. Uitgezonden medewerker Wilbert van Saane zag met eigen ogen hoe kerken en kerkelijke gebouwen in Aleppo opgebouwd worden.
Shelter voor daklozen
We rijden naar een Syrisch-Orthodox ziekenhuis, in een wijk met mooie, nieuwe appartementengebouwen. In 2012 reed hier een zelfmoordenaar van ISIS met een auto vol explosieven naar binnen. Het was een aanslag op soldaten van het Syrische leger die verpleegd werden. Er vielen veel slachtoffers en het ziekenhuis was zo beschadigd dat het niet langer gebruikt kon worden. Het gebouw is inmiddels bijna helemaal hersteld. De bijdrage van Kerk in Actie betrof de bovenste twee verdiepingen waar een verzorgingshuis ruimte zal bieden aan 40 à 50 ouderen. Het zal over enkele maanden in gebruik genomen worden. Naast het ziekenhuis staat een school van de Syrisch-Orthodoxe Kerk. Bisschop Boutros legt uit dat hij ook nog plannen heeft om een shelter voor daklozen op de compound te realiseren.
Studie en ontmoeting
Vlakbij de Universiteit van Aleppo wordt een Rooms-Katholiek convent ingericht als studie- en ontmoetingscentrum voor jongeren. Op de bovenste verdieping wonen al ongeveer 40 studenten, in een woongemeenschap met studentenpastores. De studenten hebben hun eigen kamers, een woonkamer, een keuken, en een kapel. Over enkele maanden kunnen ze, dankzij het herstelfonds, de begane grond gebruiken voor studie en ontmoeting. Het centrum zal ongetwijfeld ook veel studenten aantrekken die niet tot de woongroep behoren. Pater Hugo, een Argentijnse missionaris, geeft leiding aan dit werk. Hij vertelt ons over de pastorale en praktische noden onder studenten en de grote behoefte aan een plek als deze. Het is een investering in de toekomst van het land, zo verzekert hij ons.
Kaars in de duisternis
De Rooms-Katholieke Kerk heeft al een soortgelijk centrum, maar dan gericht op kinderen en scholieren. We bezoeken het later op de dag. Het bevindt zich in een wijk die in de oorlog de frontlinie vormde. De schaal van de verwoesting hier is enorm. Pater Hugo neemt ons mee en legt uit dat hij met een groepje zusters hier in 2018 het kerkje weer kon inwijden. “Het was alsof we een kaars in de duisternis aanstaken.”
Er werd een begin gemaakt met huiswerkbegeleiding en bijles, huisbezoek, medische ondersteuning, en maaltijden. Veel christelijke gezinnen die de wijk ontvlucht waren, keerden terug naar hun huizen. Met de hulp van Kerk in Actie kon het centrum worden uitgebreid. We zien hoe de lokalen gebruikt worden voor groepjes kinderen en jongeren. Het centrum biedt werk aan een enthousiast team van docenten. Iedere dag worden warme maaltijden thuisgebracht bij 100 huishoudens. In totaal is er contact met 1.000 huishoudens in de buurt. Robert, een jongen ingenieur, is de coördinator van het onderwijs. Hij vertelt dat hij zelf als scholier van dit werk kon profiteren. “Het heeft mijn hart, het is mijn passie. Ik houd van deze stad en wil graag dat jongeren hier kunnen bloeien.”
Vreemdzame aanblik
Vroeg op de tweede dag gaan we de oude binnenstad van Aleppo in. Hier hebben intense straatgevechten gewoed. Alles ligt in puin. Van terugkeer van de bevolking, moslims en christenen, kan nog geen sprake zijn. Hier en daar gaan er wel winkeltjes open, maar dan alleen overdag als het licht is.
We bezoeken een ouderencentrum van de Syrisch-Katholieke Kerk. Tijdens de oorlog raakten enkele ouderen hier geïsoleerd en stierven, omdat ze geen hulp meer ontvingen. Het centrum is met geld van het steunfonds hersteld en biedt nu een vreedzame aanblik in deze grimmige omgeving. Het zijn twaalf studio's rondom een binnenplaats met bomen en een fontein, en een kapelletje. Er zijn al twee ouderen teruggekeerd; het centrum heeft een capaciteit van 25.
In deze wijk stond voor de oorlog ook de Presbyteriaanse Kerk. Tijdens de oorlog groef een militante groep een tunnel en blies de kerk op. De Presbyterianen hebben besloten om de kerk elders in de stad te herbouwen, waar het grootste deel van de gemeente nu woont. Op de plaats van de oude kerk verrijst nu een kliniek. De gemeente ziet dit als een dienst aan de samenleving. “We openen onze handen voor de gemeenschap,” zegt ds. Ibrahim Nseir. “Dit is een nieuwe bediening waar we nog geen ervaring mee hebben.”
Weerbaarheid van christelijke gemeenschap
Aleppo kent een oude christelijke gemeenschap. Na de kruistochten, in de tijd van de Mamelukken (de veertiende en vijftiende eeuw), werd deze weggevaagd. In de vijftiende eeuw konden de christenen weer terugkeren. De oudste kerken dateren uit die periode. De geschiedenis toont de weerbaarheid van de christelijke gemeenschap. Het feit dat het Grieks-Orthodoxe patriarchaat hier alweer in oude glorie is hersteld, geeft hoop. De Grieks-Orthodoxe priester vertelt hoe hij de unieke iconen tijdens de oorlog wist te redden. De collectie ligt nog steeds op een geheime plek totdat de situatie veilig genoeg is. Tot die tijd moeten de kerkgangers het met replica’s doen.
Studieruimten voor scholieren
Terug in de christelijke wijk leidt ds. Haroutioun Selimian ons rond in een buurtcentrum dat uitgaat van de Armeense Evangelische Kerk. Er was hier al een kliniek ontstaan tijdens de oorlog, en deze is recentelijk uitgebreid. Hier behandelen een twintigtal artsen in de namiddag tegen een nominaal bedrag en verstrekken gratis medicatie. Nu komen hier dankzij het fonds ook studieruimten voor scholieren en een sportschool. Daar is volgens ds. Selimian behoefte aan onder de jongeren. Zo probeert de kerk de gemeenschap op een holistische manier te ondersteunen.
Nog niet te boven
Op de laatste dag bezoeken we Kessab, een dorpje in de heuvels in het uiterste noordwesten van Syrië. Kessab is het laatste restant van Cilicië, het historische thuisland van de westerse Armeniërs. In de vorige eeuw vormden de Armeniërs hier nog de meerderheid, maar de gemeenschap wordt steeds kleiner.
Kessab werd in 2014 verrast door militanten van Al Nusra, die vanuit Turkije het gebied binnenvielen. De groep werd drie maanden later door het Syrische leger weer verjaagd, maar liet een spoor van vernieling achter. Deze arme, agrarische gemeenschap is die klap nog niet te boven gekomen. De kerken werden na terugkeer als eerste gebouwen hersteld. Ds. Shant Akoushian van de Armeense Evangelische Kerk vertelt dat dit prioriteit had voor de mensen. “Het gaf de mensen hoop en moed om weer terug te keren.”
Solidariteit met Syrische kerken
Nu is dankzij het herstelfonds ook het culturele centrum in het hart van het dorp hersteld in traditionele stijl. Hier zullen binnenkort de muziek- en computerlessen worden hervat. Het gebouw is opgetrokken uit natuursteen en geeft het dorp een karakteristieke aanblik. Het staat naast de Protestantse kerk en school.
Als Protestantse Kerk in Nederland laten wij, met dit herstelfonds, onze solidariteit met deze kerken zien. We doen dit op een oecumenische manier, zonder onderscheid te maken tussen de verschillende kerkelijke groeperingen. Dat wordt in Syrië gewaardeerd. Het werk hier doet denken aan de bijbelboeken Ezra en Nehemiah die vertellen over de herbouw van de tempel en de stad Jeruzalem en de voortdurende tegenslagen waar de teruggekeerde ballingen mee kampten.
Ondanks de tegenslagen verrijzen de oude gebouwen weer, zodat de christenen weer kunnen samenkomen om te bidden, het Woord te horen, de sacramenten te vieren, te delen en te leren. Zo helpen wij vanuit Nederland de christenen van Syrië bij de herbouw van hun kerken, scholen, kerkelijke centra, en daarmee hun land.
Lees ook deel 2 van het reisverslag:
